| Edizione diplomatica (164r) | Edizione interpretativa (164r) | |
|
En lo temps et en la sazon que lo reis Richartz d’Engleterra guerreiava ab lo rei Felip de Fransa, s·il feiron amdui en camp ab tota lor gen.Lo reis de Fransa si avia ab se: Frances e Bergoignos e Campanes e Flamencs e cels de Berrion. El reis Richartz avia ab se: Frances e Bergoignos e Campanes e Flamencs e cels de Berrion. El reis Richartz avia ab se: Engles e Normanz e Bretos e Peitaus e cels d’Anieu e de Torena e d’Almaine e de Saintonge e de Lemozin et era sobre la riba d’un flum que a nom Gaura, lo quals passa al pe de Niort. E l’una ostz si era d’una riba e l’autra ostz era del’autra. Et en aissi esteron xv iorns, e chascun iorn s’armavan et appareillavan de venir a la batailla ensems. Mas arcivesque et evesque et abat et home d’orde que cercavant patz, eran e miech que defendian que la batailla nonera. Et un dia foron armat tuit aquill q’eran ab lo rei Richart et esquerrat de venir a la batailla e de passar la Gaura, e li frances s’armerent et esqueirerent. E li bon home de religion foron ab las crotz en bratz, pregant Richart e·l rei Felipque la batailla non degues esser. El reis de Franza dizia que la batailla non remanria s·il reis Richartz no·ill fazia fezeutat de tot so que avia de sa mar: del ducat de Normandia e del ducat de Quitania e del comtat de Peitieus e que il rendes Guiortz lo qual lo reis Richartz l’avia tot. Et En Richartz quant auzi aquesta paraula qu·el reis Felips demandava per la grant baudesa que l ‘avia, car li Campanes a lui promes que no·ill serion a l’encontra per la grant |
|
| Cantitatdelsesterlinsqueauiasemenatz en- tre lor. Si montetendestreremeslelm en la testa. efai sonar lastrombasefaidessarlos sieusconfanosencontralaiga per passar outra. Et <i>aordenalasesqueirasdelsbaros edelasoagen per passar outra ala batailla. El reisfelipscant lo uiuenirmontet en Destreremeslelmeentesta. Etotalasoage- ns monteron en destrersepreseron lor arm- as per uenir ala batailla. Trait li campan- es que no meteronelmes en testa. El reis felipsquantuiuenir en richartelasoagen ab tantgrantuigor. Euiqeill ca(m)panes no uenion ala batailla. el fon auilitz et espa- uentatz. Ecomensa far apareillar lo arciue- squeselseuesques et homes de religiontoz aquelquelauionpregat de la patz far. Ep(re)- guet lor quilaneson pregar en richart d(e) la patz far edel concordi. Eli lor promes de far ede dir aquellapatz et aquel concordi del deman de gisortedeluassatgequeill fa- zia en richartz. Eli saint home uengron ab lascrotzenbratzenco(n)tra lo reirichartplo- ran. Quel aguespiatat de tanta bonage(n)- comauianel ca(m)p quetuiteronamorir. Equesuolgues la patzquillfarianlaissa (r) guisort. el rei partir de sobre la <riba>soa terra. Eli baronquantauziron la gra(n)t ho- nor quel reisfelips li presentaua. foro(n) tui- chal reirichart. conseilleron lo quel pre- ses lo concordi elapatz. Et el per losprecs delsboshomes de religioneper lo conseill delsseusbaros si fetz la patzel concordi. Si quel reisfelips li laissetguiortquitamen. El uassalatgesremasenpendensi come l e- staua. epartit se del camp. El reisrichartz remas. eforoniuratambedui la patzadetz- anz. edeisfeiron lor ostz. Ederoncomiatals soudadiers. Euengronescars et auarsam- bedui li rei ecobe. Enouolgron far ost ni despendre. si no(n) enfalcos et en austors (et) en cans et enlebriers et en co(m)prarterras epossessions. et enfartortalorbaros. Don tuit li barondel rei de fransaforontrist e dolen eli baron del reirichart car auian la patzfaicha. p(er)quechascu(n)s delsdosreis era uengutzescarseuilans, en Bertrans de born si fo plus iratzque negus delsau- tresbaros. p(er)so carel no se dellectaua ma- isenguerradesi ed<e>autrui. emais en la |
cantitat dels esterlins que avia semenatz entre lor, si montet en destrer e mes l’elm en la testa e fai sonar las trombas e fai dessar los sieus confanos encontra l’aiga per passar outra et aordena las esqueiras dels baros e de la soa gen per passar outra a la batailla. El reis Felips, cant lo vi venir, montet en destrer e mes l’elme en testa e tota la soa gens monteron en destrers e preseron lor armas per venir a la batailla,trait li Campanes que no meteron elmes en testa. El reis Felips, quant vi venir en Richart e la soa gen, ab tant grant vigore vi qe·ill campanes no venion a la batailla, el fon avilitz et espaventatz e comensa far apareillar lo arcivesques el·s evesques et homes de religion toz aquel quel’avion pregat de la patz far. E preguet lor qu·il aneson pregar en Richart de la patz far e del concordi. E li lor promes de far e de dir aquella patz et aquel concordi del deman de Gisort e del vassatge que ill fa zia En Richartz. E li saint home vengron ab las crotz en bratz encontra lo rei Richart ploran. Quel agues piatat de tanta bona gen com avia nel camp, que tuit eron a morir,e ques volgues la patz qu·ill farian laissar Guisort,el rei partir de sobre la soa terra e li baron quant auziron la grant honor que·l reis Felips li presentava foron tuich al rei Richart, conseilleron lo quel preses lo concordi e la patz et el per los precs dels bos homes de religion e per lo conseill dels seus baros si fetz la patz el concordi, si que·l reis Felips li laisset Guiort quitamen e·l vassalatges remas en penden si com el estava, e partit se del camp, el reis Richartz remas. E foron iurat ambedui la patz a detz anz e deisfeiron lor ostz e deron comiat als soudadiers. Vengron escars et avars ambedui li rei e cobe e no volgron far ost ni despendre, si non en falcos et en austors et en cans et en lebriers et en comprar terras e possessions et enfar tort a lor baros. Don tuit li baron del rei de Fransa foron trist e dolen, e li baron del rei Richart, car avian la patz faicha, per que chascuns dels dos reis era vengutz escars e vilans, en Bertrans de Born si fo plus iratz que negus dels autres baros per so carel no se dellectava mais en guerra de si e de autrui e mais en la |
|
| 164v | 164v | |
| guerra delsdosreis. p(er)so quequant il auia(n) lidoi rei guerra ensems. elauiadenrichartz. tot so quel uoliadaueredonor. Et era te(n)suz damdoslosreis per lor dire de la lenga. Don- el per uoluntat quel acqueil rei torneson a la guerra eper la uolontat quel uialsautres baronssifetzaquestsiruentes. lo quals co- mensa. puois li baron son irat ni lor | pesa. |
guerra dels dos reis, per so que quant il avian li doi rei guerra ensems el avia d’En Richartz tot so quel volia d’aver e d’onor. Et era tensuz d’amdos los reis per lor dire de la lenga. Don el per voluntat qu’el ac que il rei torneson a la guerra e per la volontat qu’el vi als autres barons, si fetz aquest sirventes lo quals comensa: “Puois li baron son irat ni lor pesa”. |