Coras que·m fezes doler
Amors, ni·m dones esmai,
ara·m ten jauzen e gai,
per qu'ieu chan a mon plazer.
Qu'ieu ai plus ric joi conquis
qu'a mi no·s taignia;
e quan ricors s'umilia,
humilitatz s'enriquis.
Midons mercei e grazis
la benanansa q'ieu ai,
e ja non oblidarai
los plazers que·m fes ni·m dis;
qu'en mi non a mais poder
cil c'amar solia,
qu'en plus franca seignoria
vuoill ses engan remaner.
Derenan m'er a tener
al reprovier qu'om retrai;
“No·s mova qui ben estai”.
Non farai eu ges per ver!
Qe·l flama qu'amors noiris
m'art la nuoich e·l dia,
per qu'ieu devenc tota via
cum fai l'aurs el fuoc plus fis.
Be m'agrad' e m'abelhis
de dos amicx, quan s'eschai
que s'amon de cor verai
e l'us l'autre non trais,
e sabon luoc e lezer
gardar ses folia
que lor bona compaignia
non puosc' enojos saber.
Soven l'anera vezer,
la plus avinen q'ieu sai,
si·l devinamen qu'om fai
no m'avengues a temer.
Pero mos cors es aclis
vas lieis on qu'il sia,
que fin'amors joing e lia
tals que part loindans pais.
S'era part la crotz dels ris,
don anc hom non tornet sai,
non crezatz que·m pogues lai
retener nuills paradis.
Tant ai assis mon voler
en ma douss'amia
que senes lieis non poiria
negun autre joi aver.
Chansos, oimais potz tener
vas midons ta via,
qu'ieu sai ben qu'ella volria
te auzir e mi vezer.
Dalfi, s'auzes mon voler
dir' a ren que sia,
tant am vostra seignoria
que vos en saubratz lo ver.
letto 531 volte
Milonia
5
Coras qe·m fezes doler
Amors ni·m dones esmai,
ara·m ten gauzen e gai,
per q’ieu chan a mon plazer,
q’ieu ai plus ric ioi conquis
c’a mi no·is taignia
e qan Ricors s’umilia
Humilitatz s’enriquis.
Seppure mi abbia fatto dolere Amore e mi abbia fatto languire, ora mi tiene gioioso e gaio, perciò io canto a mio piacimento, poiché ho conquistato una gioia più preziosa che io non meritassi e quando Nobiltà si umilia Umiltà si nobilita.
1 qe·m fezes] que mi fes R 2 amors] amor c; dones] dos N (-1), donet R 3 ara·m] eira·m a; gauzen] alegr’ R; gai] gau MemBol 4 a] de CRa; plazer] poder V 5 q’ieu ABDDᶜEIKNS] quar CGMQRVac, qe O; ai plus ric ioi] plus ric ioy ai CMRV, plus ai ric ioi GOQ 6 no·is ABDDᶜEIKNOc] non CGMQRSV, nous a; taignia] tagneria OQ(+1) 7 e quan ricors ABDDᶜIKNS] e quar mon cors C, q. r. E (-1), e q. ricor G, la on fins cors M, lai un ricor O, mas en riccor Q, e ric cors cant R, et hon ric cor V, per que mos chanz a, mas on richor c 8 humilitatz] humilitat NO, et homelitat V(+1), c’umelitatz a; s’enriquis] m’enrequis C, l’enreqis M, s’ereqis N, l’enrequitz R, enrequis V 1 coras AGOV²] cora BDDᶜEIKNSaMemBol, quoras C, q(u)ora FMc; fezes] feçes DᶜNQc, feses MMemBol 2 ni·m] ne·m MemBol; esmai] esamay CRV 3 ara] era CQVcMemBol; ten] DᶜE, tem S; gauzen A] iauzen BCDDᶜEGIKM, iauçen N, gaudent O, iausent QSVa, iasent c, çausen MemBol; gai] jay C, gay M, iai Q 4 q(u)’] ch’ Dᶜ; ieu ACDEIKMV] eu DDᶜGNOQSac, i\eu/ R; chan ABCDDᶜG] chant EIKMNOQRSVac; plazer] placer D, plaçer N, plaser Q, plaiser c 5 ieu ABEKN] eu DDᶜIS; q(u)ar CMc, car GQRVa; plus CMVGOQ, pus R; ioy CV, ioi MR 6 c’ ACDEIKNORVA] q(u)’ CDᶜGMQSc; mi] mj V; no·is AB] no·s DDᶜEIKNOc; taignia ABa] tanhia CER, tangnia DIK, taingnia Dᶜ, tagnia GNS, tainhia M, taynia V, tagn\i/a c 7 umilia ACG] omelia BDNQSV, umelia DᶜEIKMORac 8 humilitatz ABCMR] omelitaz D, humelitatz DᶜEIK, humilitaz Gc, humilitatç Q, homilitaz S; humilitat NO, homelitat V; enriq(u)is ADDᶜG] enreq(u)is CDEIKMSVac, enrichis I, enricquis Q
10
15
Midonz mercei e grazis
la benananssa q’ieu ai
e ia non oblidarai
los plazers qe·m fetz ni·m dis,
q’en mi non a mais poder
cill c’amar solia,
q’en plus franca seignoria
vuoill ses engan remaner.
Ringrazio la mia signora e apprezzo
la felicità che ho
e non dimenticherò mai
le cose piacevoli che mi fece e mi disse,
perché non ha più potere su di me
colei che solevo amare,
che in più nobile signoria
voglio senza inganno rimanere.
9 midonz] nidon Q; mercei] merces OV, autrei Q 10 la] de·l GSa; benananssa] benāza V(-1); q’ieu] qu’en I; ai] n’ai GSc 11 e ia] era E, ni ia Qac; non] nou IK; oblidarai] m’oblidarai BDSV, l’oblidarai a 12 los] lo NQc, dels V; qe·m] qom G; fetz] feçes D (+1), fai R; ni·m] e·m Oa, ni Q; dis] ditz R 13 q’en] que IKMR; mi non a mais] mais no m’a en M 14 cill] lieys C; amar] aver mi M(+1) 15 q’en] que N; franca] richa c 9 midonz ACDGOSa] midons CEIKRV, mjdons MN, [.]i dons c; mercei] mercey CR; grazis] graçis Nc, gradis O, grasis Q 10 benananssa A] benanansa BEMR, benenansa CNO, benenanza DGIKS, benēnanca Q, benananza a, benenança c; ieu ABCER] eu DGIKNOQSVac; ai] aj C, ay V 11 non ACENR] no BDV, nō MOQac; oblidarai ABEGIKOQRac] oblidaray C, oblidairai D, obliderai MNS, oblidaraj V 12 plazers ABCEGIKMRSVa] placers D, plaçers N, plaiser O, plasers Q, plaiser c; qe·m] qi·m Q; fetz AB] fes CEIKMac, fez GOS, feç N, fe QV 13 mi] mj V; non] no MS; mais] mai R 14 cill ACDG] sill Ea, sil IKN, cil MOQSVc, silh R; c’ ADEIKNOQRV] q(u)’ BCGMSac 15 q(u)’en] q’em Oa; plus] pus R; franca] francha CGMN; seignoria AB] senhoria CER, sei(n)noria D, segnoria GNOQSc, seingnoria IK, seinhoria M, sejnhoria V, segnioria a 16 vuoill A] voill BDGINS, vuelh CR, vueill E, voil Kac, vueilh M, vol OQ, vujll V; ses] sens N; engan ABDGMNS] enjan CV, enguan E, enian IKOQRac
20
D’er enan m’er a tener
al reprovier c’om retrai:
“no·is mova qui ben estai”;
non farai ieu ges per ver,
qe·il flama q’amors noiris
m’art la nuoich e·l dia,
per q’ieu devenc tota via,
cum fai l’aurs el fuoc, plus fis.
D’ora in avanti mi dovrò attenere
al proverbio che recita:
“non si muova chi bene sta”;
io non lo farò di certo,
che la fiamma nutrita da amore
mi arde la notte e il giorno,
per cui divento sempre
più perfetto come fa l’oro nel fuoco.
17 m’er a] me vuelh CQc, met a G; tener] temer O, seguir R 18 al] lo MRV, el c; c’om] cū O 19 no·is] nous IK; mova] mona Dᶜ 20 non farai ieu ges] n. f. hieu ia COQR, e non farai ieu M, qu’eu non o farai V, n. f. ia eu a 21 qe·il] que N, qe la Q(+1); flama] flam S (-1); amors ABCDDᶜIKMNQRSVac] amor EFGOV² 22 e·l] et la S (+1) 23 per q’ieu devenc ABDDᶜEIKNQSV²c] per qu’esdevenh C, per q’eu remaing GMRVa, et eu remanc O, per qe i d. F 24 cum fai] si com DᶜRV; l’aurs] l’aur NOQRVV²c 17 d’er][d]’er Fc, [.]er V², d’ar a; enan] enant c; me vueilh C, mi voil Qc 18 reprovier ABCEF] reproier D, reprover DᶜGIKOQ, reprochier M, repro\v/ier N, repropchier R, reproer SVV²c, reprocher a; c’ ABDEIKNQRSVa] q(u)’ CDᶜFGMV²c; om] hom a; retrai] retray C 19 no·is AB] no·s CDDᶜEFGMNOQRSVV²ac; estai] estay C, istai MO, estaj V 20 non ABFIKNOQV²ac] no CDDᶜEGRS; farai] derai O; ieu AEMR] eu BDDᶜFGIKNOQSV²ac, hieu C; ges ABDDᶜEFGIKSV²c] ies N 21 qe·il ABa] q(u)e·l CDDᶜFGMQRSVV²c, qui·ll E, qui·l IK; flama] flāma Dᶜ; q(u)’ ABCDᶜFGMQSV²c] c’ DEIKNORVa; noiris] noyris C, norris Dᶜ, nuiris F, noris GO, noiriz RV²; noiriz R, noiritz V² 22 art] ard c; nuoich AB] nueg CIKMRa, nuoit DG, noich DᶜF, noig N, noit OQSc, nujt V, nuegz V² 23 ieu ABEKMR] eu DDᶜGINOQSVV²ac; devenc ABDQV²] deveing DᶜFIKS, devenh E, devenig N, deveng c; tota] tuta S 24 cū ACDV²] com EFNOQSc, cō G, con IKMa; fai ABCDEFGIKMQac] fa NOSV²; fuoc AD] fuec BCEMV²a, foc DᶜFGIKNOQRSV, fog c; plus] pus R; fis] fins N, fiz V²
25
30
Be m’agrada e m’abellis
de dos amics, qan s’eschai,
que s’amon de cor verai
e l’us l’autre non trahis
e sabon luoc e lezer
gardar ses foillia
que lor bona compaignia
non puosca enoios saber.
Ben mi aggrada e mi fa piacere che due amanti, quando si conviene, si amano con cuore sincero e l’uno non tradisce l’altro e sanno il luogo e il piacere tenere al sicuro senza follia, affinché la loro buona compagnia non possa [nessun] noioso scoprire.
25 be] molt COa; abellis] abilis N 26 qan] e V 27 s’amon] l’us ab O; de cor verai] am cor ver v. M (+1), l’autre no·s trais O(+1), d. bon c. v. P (+1), ab c. v. V, d’un c. v. a 28 l’us] l’un RV 29 sabon] sai bon O; e lezer] eser P(-1) 30 gardar] triar R; ses foillia] totavia Ma, s. faillia OR, s. falsia V 31 que lor] qu’en sa C, qe sa S; compaignia] copagnia N 32 non] no·s S; puesca enoios saber] p. e. caber C, puesqu’ enveios s. EIK, p. ennois s. Q, puesca res dechazer R, p. e. vezer V, puscan noios s. c 25 be ABDRV] ben EGIKMNPS, bem Q, [b]en c; agrada e] agrad’ e ERSV²a; abellis ABIKMOV²] abelis CDEGPQRSVc, abeillis a 26 amics ABDGIKMQSVa] amix CNV², amicx ER, amis OPc; q(u)an ABCEGMPSV²c] can DO, q(u)ant IKQ, cant NRa; eschai] eschay E, escai V² 27 q(u)e] q(u)i CQ; amon] amo D, aman Pc; verai] veray CR 28 us ABCDGMQV²c] uns EIKPSa; autre] altre Ga; non] no V; trahis ABM] trays C, trais CDGIKNPQRSVV²ac 29 sabon] sabo D, saubon G, saben V²; luoc AB] luec CEMV²a, loc DGIKNOQRSV, log Pc; lezer] leçer N, leier O, leser Qc 30 ses] se\s/ G; foillia AB] folhia C, folia DEGIKNQSc, follia PV²; faillia O, falhia R 31 lor ABDGNOPQRVV²c] lur EIKMa; compaignia ABDOV²] companhia CER, compagnia GPQac, compaingnia IK, compainhia M, conpaignia S, compaynia V 32 non ABNOac] nom C, no DEGPV, nō IKMQRV²; puosca ABG] puesqua C, posca DOPQ, puesqu’ E, puesc’ IKa, puesca MRV, puosc’ N, puosq’ S, posc’ V²; enoios ABDGNOPSV²] enujos C, enuios V
35
40
Soven l’anera vezer,
la plus avinen q’ieu sai,
si·l devinamens c’om fai
no m’avengues a temer,
per so mos cors es aclis
vas lieis, on qu’il sia,
qe fina amors ioing e lia
tals que part loindans pays.
Spesso l’andrei a trovare,
la più avvenente che io conosca,
se il sospetto della gente
non mi facesse temere,
perciò il mio cuore è prostrato
verso di lei, ovunque ella sia,
perché amore perfetto unisce e lega
coloro che sono divisi da un paese lontano.
33 l’anera] lenera G, la verai O, anera RV, la veira α(A), lanenra α(C), l’aneria α(G)(+1), la yra laura α(K), laura α(N) 34 qu’ieu] om. α(H) (-1) 35 si·l] si·ls BSα(H), sos O; devinamens ABDEIKSα(GHIM)] devinamen CGMNORVAcα(ABCFKL), devinamet α(N); c’om fai] q’eu sai NV, cū f. α(B) 36 m’avengues] mi vengues D, m’avenges Mα(C), m’avegnes O, me calgues α(H), avem ges α(K); temer] tener α(I), temir α(N) 37 per so] per sos A, per o CMRVaα, si va O; mos cors] mon cor Ocα(H), mos cor V, mos α(N) (-1); es BCEIKMRVaα(ABCFGHILMN)] l’es ADGNOSc, fos α(K) 38 on] ou α(C); qu’il ABDG] qu’ieu CEIKMNVα(ABFGHILMN), que·m OS, que Racα(K), quen α(C); sia] say V 39 qe fina amors] que fina B (-1), q. f. amor OVα(BCH), car sens lieis R, pue f. a. α(K); ioing e lia] iuint e lea O, non poiria R, romp e l. α(ABF) 40 tals ABIKSV] cor Caα, tal DEGNOc, dos M, nulh R; que part loindans BCα(CGHIL)] cui p. l. A, part lointans de sonD (+1), q’es luenh de son EGNS, qui p. l. IK, cors de lueindan M, cui par loin de son O (+1), ioi pro tener qu’ieu R, qu’espart l. V, part loindan a (-1), qi par loing del c, que part lonh del α(ABF), que depart l. α(K) (+1), que pas l. α(N); pays] vis R 33 soven] sovenz O, [s]oven c; vezer] veçer N, veder Oc, veser α(H), veszer α(M) 34 plus] pus Rα(CKLM); avinen] avinent Oα(CKL), avinenç c; ieu ABCEMRα(ABCFGIKLMN)] eu DGIKNOSVac; sai] saj α(B), say α(CIKLN) 35 si·l ACDEGMRVaα(ABCFGIKLMN)] se·l IKNc; devinamens AEα(GH)] divinamens Bα(IM), devinamenz DIK, divinamenz S; devinamen CMORVacα(ABF), divinamen GNα(L), divinament α(CK); c’ ADEIKOα(AFL)] q(u)’ BGMSacα(CGHKMN); om] ō Dα(GN), on aα(L), hō c; fai] fay Cα(CIKLN), faj α(B) 36 no] non α(K); m’avengues] m’avenges Mα(C) 37 so BEIKN] ço Dc, cho GS; cors] corss α(M); l’es] li es Gc, l’e Q; aclis] aclins Nc 38 vas] ver Dc, ves EGIKNα(CGHIKLMN), var O, oas α(B); lieis ABα(AF)] lieys CRα(K), lei DEGIKNS, leis MVac, le O, liejs α(B), lyeys α(C), liei α(GHM), ley α(I), liey α(LN); on] hon N, o O, ont S; qu’il ABD] qu’el G; ieu CEMα(ABFGHILMN), eu IKNV 39 fina ABα(IN)] fin’ CDEGIKMNOSVacα(ABCFGHKLM); ioing ABIKNSa] ionh CEα(GHILM), ion D, iong Gc, ioinh M, jujn V, jun α(C), iunh α(K), yonh α(N) 40 loindans A] loingdans B, lonhdas C, lointans D, loindans IK, lujndas V, londas α(C), lonhdas α(GHIMN), lundas α(K), lunhdas α(L); pays ABCα(CKL)] pais CDGIKMNSVacα(AFGHIMN), par\i/s O, pajs α(B)
45
S’era part la Crotz del ris,
don anc hom non tornet sai,
non crezatz qe·m pogues lai
retener nuills paradis;
tant ai assis mon voler
en ma doussa amia,
que senes lieis no·m poiria
negus autre iois plazer.
Se fossi al di là della Croce del riso
da dove mai uomo tornò qui
non crediate che mi potrebbe lì
trattenere nessun paradiso;
tanto ho fissato il mio volere
nella mia dolce amica,
che senza lei non mi potrebbe
piacere nessun’altra gioia.
41 s’era part] s’jeu fos part MRc, s’e. pert V, ser outra a; la crotz] lo cors N, la cors G; del] dal A, de C 42 don] lai O; anc hom ABDFGSV] luns h. C, home ancE(+1), hom anc IKN, nulls h. Ma, on om O, hom pueys Rc; tornet ABDEFGIKNSV] torna CMORac 43 non crezatz ABCDEFGIKSa] no crei qe M, on c. N, no·m c. O, no·us pessatz R, non es ne(gus)V, eu non cre c; qe·m pogues lai] qē p. l. B, qu’en p. l. I, nuls paradis M, (ne)gus paradis V 44 retener nuills paradis] r. nulh p. COS, mi poges retener laiM, que·m po[g]es retenir lay V, tenir altre p. c 45 assis mon voler] mon fin cor assis MV, mo voler assitz a, mon coradge assis c 46 en] ver O; doussa] bel’ R 47 que] per RV; senes lieis] ses lieys ges C, qu’ieu de l. R, sens l. S (-1), que mos cors V; no·m ABFKRS] nō CDEIOac, ñ G, non MNV; poiria] partria R 48 negus autre iois plazer ABCDFG] negun a. ioi aver EIK, nuls autre iois retener M, negun a. ioi p. N, n. a. ioi Oc, per nulh autre bon esper R, a. i. p. S (-2), negun a. ioy voler V, nul a. i. retener a. 41 s’era] [.]era F; s’jeu M, s’ieu R, [s]’eu c; crotz ABC] croz DF, cros ERa, crois IM, croiz KSc, crux O; del] dell M 42 hom ABFG] om DO; nulls M, nuls a; pueys R, pois c; non] no EGSV 43 non ABCDIKVa] no EFGMS; crezatz ABCFa] crezaz DGO, creatz IK, creçaç N, creiaz S; lai] lay C, laisa 45 tant] tan GMV; ai] hai FM; assis ABCFGIKRS] aissis D, asis ENO 46 en] e IKN, o\e/ a; doussa AB] douss’ CM, dolz’ DGV, dous’ EIK, dousa FN, douza Oa, dolch’ S, dolç’ c; amia] ajmia V, amja a 47 lieis AB] lieys CR, lei DFGIKNOSc, leis EMa; non MN, no V; poiria] poirja V 48 autre AEFIKMNORVac] altre BDGS, autres C; iois ABDFGS] ioys C; plazer ACDGS] placer D, plaçer FN, plaser Oc
50
Canssos, oimais pos tener
vas midonz ta via,
qu’eu sai ben q’ella volria
te auzir e mi vezer.
Canzone, puoi ormai metterti
per la tua via verso la mia signora,
che io so bene che ella vorrebbe
te udire e me vedere.
49 canssos oimais pos tener] c. tu poç ben t. N, c. va t’en poi temer O, c. aras p. t. V, [c]hansonetta era t’en vai c 50 vas] a N, var O; midonz] midon O, ma dolç’ c; ta via] amia c 52 auzir e] honrar e V, auzia et a; ren] res R 49 canssos A] chanssos B, chansos CI, chanchon D, chanso E, chanzon GO, chansons K, chanços M, chançon N, canzon S, chanzo V, chanzos a; oimais ABDGIKSa] hueimays C, hueimais E, huemais M; pos ACIK] potz CEVa, poç D, pueis M, poi O, poich S; tener] r\t/ener a 50 vas] ves GS, vers c; midonz] midons CEKMN, mjdons V 51 eu] ieu CDEK; ben] be CDVa; ella ABGIKMNc] ela CDEOSVa; volria] volrja V 52 te ABCDEOac] ti GIMNS, tu IKV; auzir] auçir DN, audir GOc, aussir I, ausir L, aucir S; mi] me C, mj V; vezer] veçer N, veder Oc
55
Dalfin, s’auses mon voler
dir a ren que sia,
tant am vostra seignoria
que vos en saubratz lo ver.
Dalfin, se osassi la mia volontà
dire ad alcuno,
tanto amo la vostra signoria
che voi ne sapreste la verità.
54 ren] res R 55 tant am vostra] ab vos ai tan R; seignoria AB] companhia CEMa, de paria R 56 vos] ben R; saubratz] saubias E, s. totR (+1) 53 dalfin AB] dalfi CERa, dalfins M; auses ABM] auzes CERa 55 am] [.]am a; companhia CE, compainhia M, compagnia a 56 saubratz ABCa] saupras M, saupratz R