79,52 (137,1)
Ms.: V 1021.
Cantiga de meestria di quattro coblas doblas capcaudadas di sette versi, singulars per la rima c e due fiindas di tre versi costruite sulla seconda coppia di strofe. Coblas capdenals tra il primo verso della seconda, quarta e seconda fiinda. Si riscontrano le rime derivate tra il quinto verso della prima strofa e il sesto della terza; tra il terzo della seconda e il secondo della seconda fiinda; tra il secondo e il terzo della della prima fiinda.
Schema metrico: I-III: a10’ b10’ b10’ a10’ c10 c10 a10’ (161:199);
II: a10’ b10’ b10’ a10’ c10 c11 a10’;
IV: a10’ b10’ b10’ a10’ c11 c10 a10’.
Fiindas: d10 d10 a10’.
Edizioni: Gonçalves, Cultura Neolatina, pp. 385-386; CA II, pp. 653-654; Arias, Antoloxía, 125; Lopes 205; Lapa 241; Machado 1668; Braga 1021; Deluy, Troubadours, pp. 213-214; Fonseca, Escárnio, 5; Alvar/Beltrán, Antología, 138; Crestomatia, p. 305; Gonçalves/Ramos, A lírica, 24.
-Vedes, Picandon, soo maravilhado eu d’en Sordel, que ouço entenções muitas e bõas e i mui bõos soes, como fui en teu preito tan errado: pois non sabe<de>s jograria fazer, 5 porque vos fez per corte guarecer? Ou vós ou el dad’ende bon recado. -Johan Soarez, logo vos è dado e mostrarvo-lo-ei en poucas razões: <mui> gran de<re>it’ei de gãar dones: 10 e de seer en corte tan preçado como segrel que diga: “Mui ben ves en canções e cobras e serventés”, e que seja de falimen guardado. -Picandon, por vós vos muito loardes, 15 non vo-lo catarán por cortesia, nen por entrardes na tafularia, nen por beverdes, nen por pelejardes, e se vos esto contaren por prez, nunca Nostro Senhor tan cortés fez 20 como vós sodes, se o ben catardes. -Johan Soarez, por me deostardes, non perç’eu por esso mia jograria; e a vós, senhor, melhor estaria d’a tod’ome de segre ben buscardes: 25 ca eu sei canções muitas e canto ben e guardo-me de todo falimen e cantarei cada que me mandardes. -Sinher, conhosco-mi vos, Picandon, e do que dixi peçovos perdon 30 e gracirvo-l’-ei, se mi perdoardes! -Johan Soarez, mui de coraçon vos perdoarei, que mi dedes don e mi busquedes prol per u andardes. |
I.-Vedete, Picandon, io sono meravigliato di come Sordello, del quale sento molte belle tenzoni e molti suoni armoniosi, sbagliò così tanto nel giudicarvi: dal momento che non sapete fare il giullare, perché vi ha fatto vivere a corte? O voi o lui vogliate darmi una buona spiegazione.
II.-Joan Soarez, vi sarà data subito e ve lo dimostrerò in breve: ho gran diritto di ricevere molte ricompense e di essere tanto apprezzato a corte come menestrello al quale si dica: ”Te ne intendi molto di canzoni, cobbole e sirventesi”, e che si guardi dalle cadute di stile. III.–Picandon, non vi considerano cortese perché vi lodate molto da voi, né perchè frequentate le taverne, né perchè bevete, né perché vi azzuffate, e se considerano tutto ciò un pregio mai Nostro Signore fece uno tanto cortese così come voi siete, se ben considerate. IV.-Joan Soarez, se anche mi ingiuriate, non perdo per questo l’arte del giullare; e a voi, signore, converrebbe cercare meglio tra tutti gli uomini che cantano, perché io so molte canzoni, canto bene e mi guardo da ogni insuccesso e canterò ogni volta che me lo richiederete. V.-Signor Picandon, ve lo riconosco, e di ciò che vi dissi vi chiedo perdono, e lo gradirei se mi perdonaste! VI.-Joan Soàrez, con tutto il cuore vi perdonerò, a patto che mi doniate una ricompensa e che mi procuriate benefici ovunque andrete. |
Vedes, Picandon, soo maravilhado
eu d' En Sordel, que ouço en tenções
muytas e boas e en mui boos sões,
como fui en teu preyto tan errado:
poys non sabes jograria fazer, 5
por que vos fez por corte guarecer?
ou vós ou el dad' ende bon recado.
Johan Soarez, logo vos é dado
e mostrar-vo-lo-ey en poucas razões:
gran dereit' ei de gaar por en dões 10
e de seer en corte tan preçado
como segrel que diga mui ben ves
en canções e cobras e serventes
e que seja de falimento guardado.
Picandon, por vós vos muyto loardes 15
non vo-lo catarán por cortesia,
nen por entrardes na tafularia,
nen por beverdes, nen por pelejardes,
e se vos esto contaren por prez,
nunca Nostro Senhor tan cortês fez. 20
como vós sodes, se o ben catardes,
Johan Soarez, por me doestardes,
non perç' eu por esso mia jograria
e a vós, senhor, melhor estaria
d' a tod' ome de segre ben buscardes, 25
ca eu sey canções muytas e canto ben
e guardo-me de todo falimen
e cantarei cada que me mandardes.
Sinher, conhosco-mi-vos, Picandon,
e do que dixi peço-vos perdon 30
e gracir-vo-l' ey, se me perdoardes.
Johan Soarez, mui de coraçon
vos perdoarei, que mi dedes don
e mi busquedes prol per u andardes.
-Vedes, Picandon, soo maravilhado
eu d’en Sordel, que ouço entenções
muitas e bõas e i mui bõos soes,
como fui en teu preito tan errado:
pois non sabe<de>s jograria fazer, 5
porque vos fez per corte guarecer?
Ou vós ou el dad’ende bon recado.
-Johan Soarez, logo vos è dado
e mostrarvo-lo-ei en poucas razões:
<mui> gran de<re>it’ei de gãar dones: 10
e de seer en corte tan preçado
como segrel que diga: “Mui ben ves
en canções e cobras e serventés”,
e que seja de falimen guardado.
-Picandon, por vós vos muito loardes, 15
non vo-lo catarán por cortesia,
nen por entrardes na tafularia,
nen por beverdes, nen por pelejardes,
e se vos esto contaren por prez,
nunca Nostro Senhor tan cortés fez 20
como vós sodes, se o ben catardes.
-Johan Soarez, por me deostardes,
non perç’eu por esso mia jograria;
e a vós, senhor, melhor estaria
d’a tod’ome de segre ben buscardes: 25
ca eu sei canções muitas e canto ben
e guardo-me de todo falimen
e cantarei cada que me mandardes.
-Sinher, conhosco-mi vos, Picandon,
e do que dixi peçovos perdon 30
e gracirvo-l’-ei, se mi perdoardes!
-Johan Soarez, mui de coraçon
vos perdoarei, que mi dedes don
e mi busquedes prol per u andardes.
5 no(n) sabes 10 gra(n) deytei de gaar do(n)es 14 falimento 17 rafularia
v. 1: Nunes in Crestomatia edita sõo marauilhado, ma la sua proposta dà luogo a ipermetria.
v. 2: Nunes in Crestomatia e Lapa editano [de] que ouço entenções, ma non ritengo necessaria la congettura.
v. 3: Nunes e Lapa editano il verso sopprimendo l’avverbio pronominale i, tuttavia non vedo la necessità dell’intervento.
v. 4: Machado edita como fui end en.
v. 5: il verso risulta ipometro di una sillaba. Tutti gli editori rettificano l’ipometria emendando sabes>sabedes, senza segnalare l’errore in apparato.
v. 10: il verso risulta ipometro di due sillabe e ho restituito l’isometria al verso intervenendo in due luoghi differenti. In un primo momento ho integrato l’avverbio quantitativo mui, poiché co-occorre frequentemente con l’aggettivo gran in molte cantigas dell’autore (cfr. 79,14; 79,19; 79,37; 79,48; 79,51) e più in generale nella lirica profana galego-portoghese (cfr. http://glossa.gal/glosario/busca?texto=mui [1]); il secondo emendamento è riconducibile invece al medesimo errore già riscontrato nelle cantigas 79,16 e 79,28, di mano dello stesso copista.
Machado edita gram dereyt ey dé gaar does, Nunes in Crestomatia edita gran dereyt’ei de gãar [ricos] dões, Lapa edita gran dereit’ei da gaar [muitos] dões, senza segnalare in apparato l’errore deitei e senza ricondurre il verso all’isometria.
v. 12/:13: Nunes in Crestomatia edita que diga mui ben ues,/ entenções (e) cobras e serventès; Lapa, d’altra parte, edita Mui ben m’es / en cançós e cobras e serventés, restituendo una patina provenzale ai versi. Il riferimento alla lingua d’oltralpe è accettabile sia perché tale è la provenienza del segrel, che ha preso la parola nella cobla, sia perchè il copista potrebbe aver facilmente portoghesizzato termini spiccatamente occitanici, quali ‘cansòns, coblas e sirventès’, generando così ipermetria. Lo stesso fenomeno potrebbe essersi manifestato al v. 26, allo stesso modo ipermetro secondo RM, a conferma di questa tesi.
Personalmente ho scelto in primo luogo di mantenere la lezione del manoscritto ves en, accogliendone l’accezione semantica di ‘conoscere, intendersi di’ (cfr. http://glossa.gal/glosario/busca?texto=veer#acepcion-2 [2]); in secondo luogo ho scelto di mantenere l’endecasillabo maschile perché, prendendo in considerazione l’idea offerta da Lapa, è probabile che Picandon abbia difettato nel conteggio sillabico del sostantivo portoghesizzato canções ritenendolo di due sillabe come il corrispettivo provenzale cansò. Lo stesso fenomeno si riscontra al v. 26. La mia proposta implica l’alterazione di RM.
v. 14: la provenienza occitanica di Picandon si rileva anche in questo verso. La lezione falimento potrebbe facilmente essere ricondotta a un errore del copista, il quale avrebbe portoghesizzato il provenzalismo, generando così ipermetria. La mia tesi è supportata dalla presenza dello stesso termine al v. 27, trascritto in questo caso in maniera corretta. Machado edita il verso ipermetro, senza correggere il provenzalismo falimento, mai attestato nella lirica galego-portoghese; Lapa legge nel manoscritto falimen.
v. 17: LAPA legge tafularia.
v. 26: per la rettifica dell’ipermetria del verso cfr. vv. 12/13. Machado non emenda il verso; Lapa edita ca sei canções muitas e canto ben.
U edes picandon soo marauilhado eu denssordel que ouçoe(n) tençoes muytas e boas ey mui boos soes como fui enteu preyto tan errado poys no(n) sabes iograria fazer por queu(os) fez p(er) corte guarecer ou uos ou el dadende bon recado |
|
J oha(n) soarez logou(os) e dado emo straruo loey en poucas razo(n)es gra(n) deytei de gaar do(n)es e de seer en corte ta(n) p(re)cado como segrel q(ue) diga mui be(n) ues en canzo(n)es ecobras e s(er)ue(n)tes eq(ue) seia de falimento guardado. |
|
P icandon p(or) uos u(os) muyto loardes no(n) uolo catara(n) p(or) cortesia ne(n) p(or)en trardes na rafularia ne(n) p(or) beuerdes ne(n) p(or) peleiardes esseu(os) esto co(n)taren p(or) prez nu(n)ca n(ost)ro senh(or) ta(n) cortes fez como nos sodes seo ben catardes |
|
J ohan soarez p(or)me deostardes no(n) perzeu poresso mha iog(ra)ria eauos senhor melhorestaria datodome de seg(re) be(n) buscardes ca eu sey ca(n)co(n)es muytas e ca(n)to be(n) eguardome de todo falime(n) e cantarey cadaq(ue)me mandardes |
|
S inher conhoscomiu(os) pica(n)don edo q(ue) dexi peçou(os) perdon e g(ra)çir uoley semi pedoardes |
|
J ohan soarez mui de corazo(n) u(os) perdoarei q(ue)mi dedes don emi busq(ue)des p(ro)l p(er) u an dardes |
I | I |
U edes picandon soo marauilhado eu denssordel que ouçoe(n) tençoes muytas e boas ey mui boos soes como fui enteu preyto tan errado poys no(n) sabes iograria fazer por queu(os) fez p(er) corte guarecer ou uos ou el dadende bon recado |
-Vedes, Picandon, soo maravilhado eu d’ en Ssordel, que ouço entenções muytas e boas ey mui boos soes, como fui en teu preyto tan errado: poys non sabes iograria fazer, por que vos fez per corte guarecer? Ou vós ou el dad’ende bon recado. |
II | II |
J oha(n) soarez logou(os) e dado emo straruo loey en poucas razo(n)es gra(n) deytei de gaar do(n)es e de seer en corte ta(n) p(re)cado como segrel q(ue) diga mui be(n) uos en canzo(n)es ecobras e s(er)ue(n)tes eq(ue) seia de falimento guardado. |
-Johan Soárez, logo vos é dado e mostrarvoloey en poucas razones: gran deyt’ei de gaar dones * e de seer en corte tan preçado como segrel que diga: “Mui ben vos en canzones e cobras e serventés”, * e que seia de falimento guardado. * *Verso ipometro: b7'. *Verso ipermetro: c11. *Verso ipermetro: a11'. |
III | III |
P icandon p(or) uos u(os) muyto loardes no(n) uolo catara(n) p(or) cortesia ne(n) p(or)en trardes na tafularia ne(n) p(or) beuerdes ne(n) p(or) peleiardes esseu(os) esto co(n)taren p(or) prez nu(n)ca n(ost)ro senh(or) ta(n) cortes fez como nos sodes seo ben catardes |
-Picandon, por vós vos muyto loardes, non volo cataran por cortesia, nen por entrardes na tafularia, nen por beverdes, nen por peleiardes: e, sse vos esto contaren por prez, nunca Nostro Senhor tan cortês fez como vós sodes, se o ben catardes. |
IV | IV |
J ohan soarez p(or)me deostardes no(n) perzeu poresso mha iog(ra)ria eauos senhor melhorestaria datodome de seg(re) be(n) buscardes ca eu sey ca(n)co(n)es muytas e ca(n)to be(n) eguardome de todo falime(n) e cantarey cadaq(ue)me mandardes |
-Johan Soárez, por me deostardes, non perz’eu por esso mha iograria; e a vós, senhor, melhor estaria d’a tod’ome de segre ben buscardes: ca eu sey cancones muytas e canto ben * e guardome de todo falimen e cantarey, cada que me mandardes. *Verso ipermetro: c11. |
V | V |
S inher conhoscomiu(os) pica(n)don edo q(ue) dexi peçou(os) perdon e g(ra)çir uoley semi pedoardes |
-Sinher, conhoscomivos, Picandon, e do que dexi peçovos perdon e graçirvol’ey, se mi pedoardes. |
VI | VI |
J ohan soarez mui de corazo(n) u(os) perdoarei q(ue)mi dedes don emi busq(ue)des p(ro)l p(er) u an dardes |
-Johan Soárez, mui de corazon vos perdoarei, que mi dedes don e mi busquedes prol per u andardes. |
Links:
[1] http://glossa.gal/glosario/busca?texto=mui
[2] http://glossa.gal/glosario/busca?texto=veer#acepcion-2