79,35
Ms.: V 1025.
Cantiga de meestria di tre coblas singulars di quattordici versi. Coblas capdenals tra il terzo, il settimo, l’ottavo e il tredicesimo verso della prima e della seconda. Si riscontra la seguente palabra volta: á; è presente inoltre la rima derivata tra il terzo verso della seconda strofa e il decimo della terza.
Schema metrico: a4’ a5’ b5 a4’ a5’ b5 c4’ c2’ c5’ b5 d4’ d2’ d5’ b5 (31:1).
Edizioni: Lapa 239; Randgl. I, p. 162; Lopes 203; Machado 1672; Braga 1025.
Martin Alvelo, desse teu cabelo ti falarei ja: cata capelo que ponhas sobr’elo 5 ca mui mester ch’á ca o topete pois mete cãos máis de sete, e máis u máis á, 10 muitos que vejo sobejo! E que grand’entejo toda molher á! E das trincheiras 15 e das transmoleiras ti quero dizer: vejoch’as veiras e non ás carreiras po-las defender; 20 ca a velhice pois crece sol non quer sandice, al é de fazer, ca essa tinta 25 mal pinta! E que val a enfinta u non á foder? Messa os canos e fis us’<as> mãos 30 e non ch’á mester panos louçanos! Abr’i deles manos ca toda molher o tempo cata 35 quen s’ata a esta barata que t’ora disser: d’encobrir anos con panos! 40 Aquestes enganos per ren non os quer!
|
I. Martin Alvelo, ti parlerò ora dei tuoi capelli: procurati un cappello da metterci sopra perché ne hanno molto bisogno dal momento che la sommità della testa ha più di sette capelli bianchi, e dove ce ne sono di più ce ne sono ancora di più bianchi, ne vedo proprio troppi! E che grande delusione hanno tutte le donne! II.Ti voglio dire delle tempie e della nuca: te le vedo brizzolate e non hai il riporto per nascondere i capelli bianchi; e dal momento che la vecchiaia nel suo avanzare non ammette pazzie, devi trovare altri rimedi perché quella tinta colora male! E quanto vale l’imbroglio per un uomo che non può fottere? III.Strappa i capelli bianchi e certo usa le mani e non avrai bisogno di vestirti bene! Rinuncia ai bei vestiti perché tutte le donne fanno caso all’età di chi ricorre a questo artificio che ora ti dico: di nascondere gli anni con i bei vestiti! In nessun modo vogliono questi inganni! |
Martin Alvelo,
desse teu cabelo
te falarei já:
cata capelo
que ponhas sobr' elo, 5
ca mui mester ch' á;
ca o topete
pois mete
cãos mais de sete,
e mais, u mais á, 10
muitos che vejo
sobejo:
e que grand' entejo
toda molher á!
E das trincheiras 15
e das transmoleiras
ti quero dizer:
vejo-ch' as veiras
e conas carreiras,
polas defender; 20
ca a velhece,
pois crece,
sol non quer sandece,
al é de fazer:
ca essa tinta 25
mal pinta;
e que val a enfinta,
u non á poder?
Messa os cãos
e fiquen os sãos, 30
e non ch' é mester
panos louçãos;
abride-las mãos.
ca toda molher
a tempo cata 35
quen s' ata
a esta barata
que t' ora disser:
d' encobrir anos
con panos; 40
aquestes enganos
per ren nonos quer.
Martin Alvelo,
desse teu cabelo
ti falarei ja:
cata capelo
que ponhas sobr’elo 5
ca mui mester ch’á
ca o topete
pois mete
cãos máis de sete,
e máis u máis á, 10
muitos que vejo
sobejo!
E que grand’entejo
toda molher á!
E das trincheiras 15
e das transmoleiras
ti quero dizer:
vejoch’as veiras
e non ás carreiras
po-las defender; 20
ca a velhice
pois crece
sol non quer sandice,
al é de fazer,
ca essa tinta 25
mal pinta!
E que val a enfinta
u non á foder?
Messa os canos
e fis us’<as> mãos 30
e non ch’á mester
panos louçanos!
Abr’i deles manos
ca toda molher
o tempo cata 35
quen s’ata
a esta barata
que t’ora disser:
d’encobrir anos
con panos! 40
Aquestes enganos
per ren non os quer!
7 copete 14 entoda molher a 25 ca essa çi(n)ta 30 e fisus sou ma(n)(os) 36 quen saca
v. 7: ho emendato copete > topete poiché la lezione trasmessa dal manoscritto non è mai attestata nella lirica profana galego-portoghese. Machado edita emendando topete, ma non segnala in apparato l’errore del codice.
v. 11: Lapa edita emendando muitos <che> vejo ma, come sostiene anche la Correia in MA, la sua congettura non è necessaria.
v. 14: Machado edita il verso ipermetro di una sillaba.
v. 19: Lapa edita emendando e <c>onas carreiras ma, come sostiene anche la Correia in MA, il suo intervento non è necessario.
v. 25: il lessema cinta, pur essendo attestato nella lirica galego-portoghese (cfr. http://glossa.gal/glosario/termo/773 [1]), non è pertinente al contesto della cantiga; il copista ha sicuramente commesso un banale errore ottico, per questo ho corretto çinta > tinta.
v. 28: Lapa edita emendando foder > poder e giustifica il suo intervento affermando che potrebbe trattarsi di un ordinario errore ottico che, a suo avviso, andrebbe a inficiare il significato dell’interrogativa diretta.
v. 30: questo verso si presenta come il luogo più critico dell’intera cantiga. Tutti gli editori, infatti, hanno avvertito l’insignificanza della lezione tramandata dal manoscritto e hanno suggerito diverse soluzioni: Braga edita e sinus saimãos; Machado enfisus sen mãos e in apparato annota che i vv. 29-30 “devem reproduzir provérbio”; Lapa propone e fiquen os sãos; la Correia in MA infine raccomanda filhos son irmãos. Ho ritenuto opportuno offrire un ulteriore contributo, rispettando quanto più possibile la lezione tràdita dal codice.
v. 31: Lapa e la Correia in MA editano ch’è mester, ma non ritengo necessario il loro intervento.
v. 33: Lapa edita abride-las mãos ma, come sostiene anche la Correia in MA, reputo accessorio il suo emendamento.
v. 35: Lapa edita emendando a tempo cata ma, come sostiene anche la Correia in MA, giudico superflua la sua revisione.
vv. 36/37: il verbo sacar è attestato nella lirica profana galego-portoghese ed è pertinente al contesto (cfr. http://glossa.gal/glosario/busca?texto=sacar [2]). Ho deciso di emendarlo con l’equipollente verbo atar unicamente per salvaguardare la perfezione rimica del componimento, così come propongono Machado e Lapa. La Correia in MA, d’altro canto, preferisce conservare la lezione tràdita dal codice, ma emenda la preposizione a del verso successivo poiché: “parece-me mais verosímil supor que a haste de um “d” se tenha encurtado até promover a confusão entre “d” e “a” […] Ou seja, parece-me mais verosímil ler “quen saca / desta barata”.
*Martin al uelo desse teucabelo ti falarey ia cata capelo que ponhas sobrelo ca muy mister cha cao copete poys mete caos mays de sete e mays hu mays a muyt(os) que ueio sobeio eque grande nteio entoda molher a
|
|
E das trincheyras polas deffender sol no(n) q(ue)r sandiçe |
|
Messa os ca(n)os |
I | I |
M artin al uelo desse teucabelo ti falarey ia cata capelo que ponhas sobrelo ca muy mister cha cao copete poys mete caos mays de sete e mays hu mays a muyt(os) que ueio sobeio eque grande nteio entoda molher a |
Martin Alvelo, desse teu cabelo ti falarey iá: cata capelo que ponhas sobr’elo ca muy mister ch’á ca o copete poys mete cãos máys de sete, e máys, hu máys á, muytos que veio sobeio! E que grand’enteio en toda molher á!* |
II | II |
E das trincheyras e das transmoleiras ti q(ue)ro dizer ueiochas ueyras enonas carreyras polas deffender ca auel içe poys creze sol no(n) q(ue)r sandiçe al e de faz(er) ca essa çi(n)ta mal pi(n)ta eq(ue)ual a en finta hu no(n) a foder |
E das trincheyras e das transmoleiras ti quero dizer: veioch’as veyras e non ás carreyras po-las deffender; ca a veliçe poys creze sol non quer sandiçe, al é de fazer, ca essa çinta mal pinta! E que val a enfinta hu non á foder? |
III | III |
M essa os ca(n)os e fisus sou ma(n)(os) eno(n) chamester pan(os) louçan(os) abrideles ma(n)(os) catoda molher o te(n)po cata quen saca aesta barata q(ue)tora disser den cobrir anos co(n) pan(os) aq(ue)stes engan(os) per re(n) nonus q(ue)r |
Messa os canos e fis uss ou manos, e non ch’á mester panos louçanos! Abr'i deles manos ca toda molher o tenpo cata quen saca a esta barata que t’ora disser: d’encobrir anos con panos! Aquestes enganos per ren non us quer! |
Links:
[1] http://glossa.gal/glosario/termo/773
[2] http://glossa.gal/glosario/busca?texto=sacar