79,26
Ms.: V 1013.
Cantiga de meestria di tre coblas unissonans per la rima a e singulars per la rima b. Coblas capcaudadas; coblas capdenals tra il sesto verso della prima e della terza. È presente inoltre la rima derivata tra il secondo verso della prima e della seconda strofa.
Schema metrico: a10’ b10 a10’ b10 b10 a10’ (79:10).
Edizioni: Lapa 230; Randgl. VII, p. 685; Jensen, Medieval, pp. 174-175, 495-496; Lopes 193; Braga 1013; Machado 1660; Torres, Poesia trovadoresca, p. 183; Álvarez Blázquez, Escolma, p. 118; Fonseca, Escárnio, 25; Crestomatia, p. 287.
Johan Fernandez, o mund’é torvado e, de pran, cuidamos que quer fiir: veemo-lo Emperador levantado contra Roma e Tartaros viir, e ar veemos aqui don pedir 5 Johan Fernandez, o mouro cruzado. E sempre esto foi profetizado par do<u>s <e> cinque sinaes da fin: seer o mundo assi como é mizcrado e ar tornas-s’o mouro pelegrin. 10 Johan Fernandez, creed’est’a mí, que soo ome <mui> ben leterado. E se non foss’o Antecristo nado, non averria esto que aven: nen fiar’o senhor no <seu> malado 15 nen o malado no <seu> senhor ren, nen ar iria a Jerusalen Johan Fernandiz, <o> non bautiçado. |
I. Johan Fernandez, il mondo è agitato e, certamente, pensiamo che stia per finire: noi vediamo l’Imperatore muovere contro Roma e venire i Tartari, e qui vediamo anche Johan Fernandez, il moro crociato, chiedere una ricompensa. II. Questo fu da sempre profetizzato dai sette sigilli dell’Apocalisse: che il mondo fosse così agitato e anche che il moro si convertisse in pellegrino. Johan Fernandez credete a me su questo, che io sono un uomo molto acculturato. III. E se non fosse nato l’Anticristo, non sarebbe successo quello che sta succedendo: che il signore avesse fatto affidamento sul suo vassallo né che il vassallo si fosse affidato al suo signore, e neppure che Johan Fernandez, il non battezzato, fosse andato a Gerusalemme. |
Joan Fernández, o mund' é torvado
e, de pran, cuidamos que quer fiir:
veemo-lo Emperador levantado
contra Roma e Tártaros viir,
e ar veemos aqui don pedir 5
Joan Fernández, o mouro cruzado.
E sempre esto foi profetizado
par dez e cinque sinaes da fin:
seer o mundo assi como é mizcrado
e ar torná-ss' o mouro pelegrin. 10
Joan Fernández, creed' est' a min,
que soo ome mui ben leterado.
E se non foss' o Antecristo nado,
non averria esto que aven:
nen fiara o senhor no malado 15
neno malado eno senhor ren,
nen ar iria a Ierusalen
Joan Fernández, senon bautiçado.
Johan Fernandez, o mund’é torvado
e, de pran, cuidamos que quer fiir:
veemo-lo Emperador levantado
contra Roma e Tartaros viir,
e ar veemos aqui don pedir 5
Johan Fernandez, o mouro cruzado.
E sempre esto foi profetizado
par do<u>s <e> cinque sinaes da fin:
seer o mundo assi como é mizcrado
e ar tornas-s’o mouro pelegrin. 10
Johan Fernandez, creed’est’a mí,
que soo ome <mui> ben leterado.
E se non foss’o Antecristo nado,
non averria esto que aven:
nen fiar’o senhor no <seu> malado 15
nen o malado no <seu> senhor ren,
nen ar iria a Jerusalen
Johan Fernandiz, <o> non bautiçado.
8 pard(os) ceri q(ue)o 15 senhor no malado 16 no senhor re(n) 18 f(er)nandiz no(n)
v. 8: tutti gli editori hanno emendato questo verso poiché la sua lettura non offre alcuna possibilità di sensatezza. Ho ritenuto opportuno editare par do<u>s <e> cinque dal momento che il secondo emistichio trasmette una chiara allusione ai sigilli dell’Apocalisse e il riferimento è pertinente all’intero componimento. A partire da questa lezione certa ho cercato di contestualizzare il primo emistichio: i sigilli nell’Apocalisse di Giovanni sono sette (cfr. Apocalisse) e questo numero può essere ricavato dalla somma dei numeri 2 e 5, individuabili in d(os), errore di dous, e in ceri q(ue)o, errore ottico di cinque/cinco. | Lapa, seguendo Michaëlis 1 e Nunes in Crestomatia propone l’emendamento par dez e cinque sinaes da fin, annotando però in apparato che questa soluzione andrebbe maggiormente documentata poiché il numero quindici, che scaturisce dalla somma dei numeri 10 e 5, non ricorre in maniera significativa nell’Apocalisse a differenza del numero sette, considerato numero perfetto in tutti i testi sacri. Machado suggerisce par Deus, celiquo<s> sinaes da ffin, ma il suo intervento non restituisce sensatezza al verso.
vv. 15/16: entrambi i versi risultano ipometri di una sillaba. Le mie integrazioni <seu> malado e <seu> senhor, dati gli espliciti riferimenti a Federico II di Svevia (l’Anticristo) e al sistema di vassallaggio, nascono da esigenze di maggior completezza semantica: i rapporti vassallatici prevedevano infatti, tramite il rito dell’investitura, un reciproco giuramento, da una parte economico, dall’altra politico-militare. | Nunes in Crestomatia edita nen fia<va> o senhor no malado; Lapa propone nen fiar<a> o senhor no malado. Il v. 16 invece è stato edito in Crestomatia e da Lapa in questo modo: neno malado <e>no senhor ren.
v. 18: il verso risulta ipometro di una sillaba e, data l’equipollenza semantica delle integrazioni degli editori precedenti (Lapa: <se> non bautiçado; Crestomatia: <o> non bautiçado), ho accolto a testo la soluzione di Nunes per maggior efficacia satirica.
I oha(n) fernandez omunde toruado edepra(n) cuydam(os) que quer fiir ueemolo enp(er)ador leuantado contra roma etartar(os) uiir e ar ueem(os) aqui don pedir ioham fernandez o mouro cruzado |
|
E semp(re) esto foy p(ro)fetizado pard(os) ceri q(ue)o sinaes daffin seer o mu(n)do assy como e mizcrado e ar tornasso mouro pelegrin ioha(n) fernandez creedestami q(ue) soo home be(n) leterado. |
|
E sseno(n) fosso ante(christo) nado no(n) auerria esto q(ue) aue(n) ne(n) fiar o senhor no malado neno malado no senhor re(n) ne(n) ar hiria a iherusalem ioha(n) f(er)nandiz no(n) bautiçado |
I | I |
I oha(n) fernandez omunde toruado edepra(n) cuydam(os) que quer fiir ueemolo enp(er)ador leuantado contra roma etartar(os) uiir e ar ueem(os) aqui don pedir ioham fernandez o mouro cruzado |
Iohan Fernandez, o mund’é torvado e, de pran, cuydamos que quer fiir: veemo-lo Enperador levantado contra Roma e Tartaros viir, e ar veemos aqui don pedir Ioham Fernandez, o mouro cruzado. |
II | II |
E semp(re) esto foy p(ro)fetizado pard(os) ceri q(ue)o sinaes daffin seer o mu(n)do assy como e mizcrado e ar tornasso mouro pelegrin ioha(n) fernandez creedestami q(ue) soo home be(n) leterado. |
E sempre esto foy profetizado par dos ceri que o sinaes da ffin: seer o mundo assy como é mizcrado e ar tornas-s’o mouro pelegrin. Iohan Fernandez, creed’est’a mí, que soo home ben leterado.* |
III | III |
E sseno(n) fosso ante(christo) nado no(n) auerria esto q(ue) aue(n) ne(n) fiar o senhor no malado neno malado no senhor re(n) ne(n) ar hiria a iherusalem ioha(n) f(er)nandiz no(n) bautiçado |
E sse non foss’o Antechristo nado, non averria esto que aven: nen fiar o senhor no malado* neno malado no senhor ren,* nen ar hiria a Iherusalem Iohan Fernandiz, non bautiçado.* |